อ่านหนังสือแล้วรู้สึกติดใจช่วงเวลาก่อนสร้างเมืองเชียงใหม่ ตั้งแต่การเดินทางจากเชียงแสน สร้างเมืองเชียงราย ตีหริภุญไชย ครอบครองลำปาง ย้ายฐานมาเวียงกุมกามและสุดท้ายพระองค์ทรงตัดสินใจสร้างเมืองเชียงใหม่ ชอบเฉพาะส่วนนี้แหละ ก็เลยตัดสินสินใจยกเอาเรื่องราวตอนนี้มาแบ่งปันให้สหมิตรได้อ่านกันแบบเพลินๆสบายๆ
พระเจ้ามังรายเป็นใคร?
พระองค์ทรงสืบเชื้อสายมาจากกษัตริย์ในราชวงศ์"ลวจักราช แห่งเมืองหิรัญนครเงินยาง เชียงแสน แคว้นโยนก"
พระองค์เป็นโอรสของเจ้าลาวเมงกับนางเทพคำขยาย ราชธิดาของเจ้าเมืองเชียงรุ้ง
พระเจ้ามังรายขึ้นครองราชย์เมือไหร่?
พระองค์ขึ้นเสวยราชย์ที่เมืองหิรัญนครเงินยาง เชียงแสน ในปีพ.ศ.๑๘๐๔ / ค.ศ.1261
สาเหตุที่พระเจ้ามังรายออกรบและเข้าสู่สงคราม?
หลังจากพระองค์ขึ้นครองราชย์ ทรงพิจารณาเห็นว่าตัวเองเป็นเชื้อสายโดยตรงที่สืบมาจากปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์ลวจักราช แต่เจ้าเมืองที่อยู่โดยรอบไม่ถวายพระเกียรติและไม่สมัครสมายสามัคคี วิวาทแย่งชิงไพร่ชิงแดนกันอยู่เสมอ ทำให้เกิดความทุกข์ยากแก่อาณาประชาราษฎร์ยิ่งนัก จึงมีดำริที่จะปราบปรามและรวมรวบหัวเมืองต่างๆเข้าไว้เป็นราชอาณาจักรอันหนึ่งอันเดียวกัน
สงครามขยายอาณาจักรเริ่มขึ้น....
พระองค์ทรงยกทัพไปตีเมืองต่างๆที่อยุ่ในเขต"แคว้นโยนก" ได้เมืองมอง เมืองไล่ เมืองเชียงคำ ต่อมาทรงได้โปรดให้สร้างเมืองเชียงรายขึ้น ในพ.ศ.๑๘๐๕ /ค.ศ.1262 และได้ทรงเสด็จมาประทับที่เมืองเชียงรายนับตั้งแต่นั้นมา
ทำไมพระเจ้ามังรายย้ายมาอยู่เชียงราย?
เพราะพระองค์ทรงหวั่นเกรงกองทัพมองโกลซึงกำลังจะยึดยูนนาน พม่าและตังเกี๋ย ประกอบกับพลเมืองหิรัญนครเงินยางเพิ่มมากขึ้น ทำให้ที่อยู่อาศัยไม่เพียงพอ จงต้องย้ายมาสร้างเมืองใหม่ในที่ราบอันอุดมสมบูรณ์
หลังจากนั้นอีก 5 ปี หรือค.ศ.1267 เสด็จไปประทับที่"เมืองฝาง"
ต่อมายึด"เชียงของ"ได้ในพ.ศ.๑๘๑๒ / ค.ศ.1269
ในปีพ.ศ.๑๘๑๙ / ค.ศ.1276 พระเจ้ามังรายยกทัพเพื่อจะไปตีเมืองพะเยา ซึงขณะนั้น"พระเจ้างำเมือง"ครอบครองอยู่ แต่ไม่มีการรบและทั้งสองฝ่ายกลับเป็นไมตรีต่อกัน (พะเยารอดไป!)
ทำไมต้องพระเจ้ามังรายต้องยกทัพมาตีหริภุญไชย?
เพราะว่าพระองค์ทราบเรื่อง"ความอุดมสมบูรณ์"ของแคว้นหริภุญไชย"ซึงอยู่ในเขตลุ่มแม่น้ำปิงและแม่น้ำวังนั้นเอง!
พระองค์ทรงใช้ความพยายามอยู่หลายปีเพื่อจะยึดครอง"เมืองหริภุญไชย"และสามารถยึดได้ในที่สุดเมื่อปีพ.ศ.๑๘๒๔ / ค.ศ.1281...จากศึกพะเยาจนยึดหริภุญไชยได้ ก็ใช้เวลาประมาณ 5 ปี ถือว่าไม่นานเท่าไหรเนอะ! (ในชินกาลมาลีปกรณ์ เสนอว่าพระเจ้ามังรายยึดครองหริภุญไชยในปีพ.ศ.๑๘๓๕ / ค.ศ.1292)
พระเจ้ามังรายทรงประทับอยู่ที่เมืองหริภุญไชยเพียง 2 ปี จึงมอบให้ขุนนางชื่ออ้ายฟ้า ปกครองเมืองหริภุญไชย (เบื่อเร็วจริงๆ ใช้เวลาห้าปีตีเมือง แต่อยู่เพียงสองปี ไม่ค่อยคุ้มเท่าไหร่เลยอะ)
พระเจ้ามังรายยึดครองแคว้นหริภุญไชยได้ในปีค.ศ.1281 และสร้างเวียงกุมกามในปีค.ศ.1286 ระยะห่างของสองเมืองนี้คือ 5 ปี เรารู้ว่าพระองค์ประทับที่หริภุญไชยเพียงสองปีเท่านั้น แล้วอีก 3 ปีที่เหลือหายไปไหน?
พระองค์เสด็จไปสร้างเมือง ณ ทิศเบื้องตะวันออกเฉียงเหนือของเมืองหริภุญไชย ประทับอยู่ได้ 3 ปี เห็นเป็นที่ลุ่มเป็นที่ลำบากจึงทรงย้ายมาสร้างเมืองใหม่คือเวียงกุมกาม
ต่อมาทรางสร้าง"เวียงกุมกาม"เป็นที่ประทับ ในพ.ศ.๑๘๒๙ / ค.ศ.1286 (ประทับนานถึง 10 ปี ก่อนไปสร้างเชียงใหม่)
ในที่สุดในปี พ.ศ.๑๘๓๙ /ค.ศ.1296 ได้ทรงสร้างเมืองแห่งใหม่อีกครั้งในบริเวณที่ราบเชิงดอยสุเทพ เมื่อสร้างเสร็จให้ชื่อเมืองแห่งนี้ว่า"นพบุรีศรีนครพิงค์เชียงใหม่"
พระเจ้ามังรายทรงประทับอยู่ที่เมืองเชียงใหม่จนสิ้นพระชนม์ในปีพ.ศ.๑๘๕๔ / ค.ศ.1311 (รวมระยะเวลาทั้งสิ้นที่พระองค์ประทับที่เชียงใหม่คือ 15 ปี)
"สรุป"
เส้นทางของพระเจ้ามังรายก่อนจะมาถึงเชียใหม่คือ หิรัญนครเงินยาง เชียงแสน - ยึดแคว้นโยนก - สร้างเมืองเชียงราย -ประทับที่ฝาง - ยึดเชียงของ - ยกทัพไปลุยพะเยา - ตีหริภุญไชย - สร้างเมืองทิศเบื้องตะวันออกเฉียงเหนือของเมืองหริภุญไชย - สร้างเวียงกุมกาม - สุดท้ายคือสร้างเชียงใหม่
พระองค์ทรงสร้างสี่เมืองคือเชียงราย เมืองทางทิศอีสานของหริภุญไชย เวียงกุมกามและเชียงใหม่
พระองค์ใช้เวลาเดินทาง เดินทัพ ตั้งแต่ขึ้นครองราชย์จนถึงสร้างเมืองเชียงใหม่ ทั้งสิ้น 35 ปี(ค.ศ.1261 - 1296)
หมายเหตุ :
1.แคว้นหริภุญไชยคือดินแดนที่อยู่เขตที่ราบลุ่มแม่น้ำปิงและแม่น้ำวัง โดยมีเมืองลำพูนเป็นเมืองสำคัญและมีเมืองลำปางเป็นส่วนหนึ่งของแคว้น
2.เมืองหิรัญนครเงินยาง เชียงแสน เชื่อกันว่าเมืองนี้อาจจะเป็นเมืองเชียงแสนหรือเมืองใดเมืองหนึ่งในบริเวณใกล้เคียง
3.แคว้นโยนก ตั้งอยู่ในบริเวณที่ราบลุ่มของแม่น้ำหลายๆแห่ง ที่อยู่ต่อเนื่องในเขตจังหวัดเชียงราย เช่น ที่ราบลุ่มแม่น้ำกก แม่น้ำลาว แม่น้ำสายและแม่น้ำโขง รวมเรียกว่าที่ราบลุ่มเชียงราย
4.ตามตำนาน"เมืองโยนก"ได้ล่มจม กลายเป็นหนองน้ำใหญ่ซึ่งเชื่อกันว่าเป็นหนองน้ำใหญ่ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของอำเภอเชียงแสนปัจจุบัน
5.ปีที่สร้างเวียงกุมกามยังถึงข้อถกเถียง "ตำนานพื้นเมืองเชียงใหม่"ระบุว่าเวียงกุมกามสร้างในปีพ.ศ.๑๘๒๙ แต่ใน"ชินกาลมาลีปกรณ์"ระบุว่าเป็นปีพ.ศ.๑๘๔๖ ส่วนอาจารย์สรัสวดี อ๋องสกุลได้เสนอว่าเวียงกุมกามควรจะถูกสร้างในปีพ.ศ.๑๘๓๗
ขอบคุณข้อมูลดีๆจากหนังสือ"แผ่นดินล้านนา"
โดยอาจารย์สุรพล ดำริห์กุล คณะวิจิตรศิลป์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
สำนักพิมพ์เมืองโบราณ
เวลา 23.30 น.
วันจันทร์ที่ 2 กันยายน พ.ศ.2556
ผมเอง...PattyFromTheBlock
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น